Koppeling HiRO aan Executieve Functies

Executieve functies zijn de regelfuncties van de hersenen die essentieel zijn voor het realiseren van doelen en aanleren van nieuwe vaardigheden. Met deze functies bepalen we het doel van ons handelen en gedrag en schakelen we afleidende factoren uit. De executieve functies zijn vanaf de eerste maanden tot in de puberteit in ontwikkeling. De functies komen in verschillende leeftijdsfases meer of minder aan bod. Deze functies hebben een directe link met de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. 

‍

Er zijn twee soorten executieve functies, de denkvaardigheden en de functies die focussen op gedrag. Planning, organisatie, time-management, werkgeheugen en metacognitie zijn denkvaardigheden die vooral aan bod komen in de exacte vakken. De functies gefocust op gedrag worden tijdens de HiRO lessen beoefend en ontwikkeld, zoals: reactie-inhibitie, emotieregulatie, volgehouden aandacht, taakinitiatie, doelgericht gedrag en flexibiliteit. Dit zijn 6 van de 11 functies, metacognitie is een denkvaardigheid die veel terugkomt in het reflecteren en dus worden 7 van de 11 executieve functies aangeboden tijdens de HiRO lessen. In dit document koppelen we deze executieve functies aan de manieren waarop ze getraind worden tijdens HiRO lessen. De executieve functies worden niet expliciet genoemd in de lessen, maar worden wel impliciet geoefend. 

‍

Judo filosofie

HiRO maakt gebruik van ervarend leren; leren door te doen. Dit maakt de leerstof concreet en de vertaling naar dagelijkse situaties makkelijker. Tijdens de opdrachten/activiteiten ervaren de kinderen of zij bijvoorbeeld al goed zijn in reactie-inhibitie, doordat ze tijdens de opdracht wel of niet nadenken voordat ze iets doen. Ze zien meteen de gevolgen van hun gedrag en het gedrag van anderen, waardoor het belang van jezelf kunnen beheersen duidelijk wordt. Door dit dan meermaals te oefenen in Belevenslessen kan het kind zijn eigen voortgang in de gaten houden. Reactie-inhibitie wordt tijdens verschillende waarden geoefend, zoals bij beheersing en discipline. De kinderen krijgen concrete handvatten die ze meteen in kunnen zetten, zoals het tellen tot 10 en eerst denken en dan doen. We moedigen kinderen aan om uit te proberen en we leren ze dat fouten maken niet erg is, juist daarvan leer je beter te worden. Hierdoor ontwikkelen de kinderen een mate van flexibiliteit voor wanneer dingen anders lopen dan dat zij hadden bedacht. Dit komt terug tijdens het samenwerken met anderen, wat doe je als iemand iets anders wil dan jij? Wat doe je als iemand een fout maakt, of als je zelf een fout maakt? Kinderen krijgen hier tijdens de HiRO les handvatten voor en leren te denken volgens de judo filosofie:

“Het is niet belangrijk om beter te zijn dan een ander, het is belangrijk om beter te zijn dan gisteren."

‍

HiRO heeft twee soorten lessen, FUNdamentlessen en Belevenslessen. De kinderen starten de week met een FUNdamentles, hierin wordt de waarde geïntroduceerd en wordt deze met een Disney fragment vertaald naar de belevingswereld van het kind. Tijdens de Belevenslessen die hierop volgen werken de kinderen doelgericht aan het ontwikkelen van belangrijke vaardigheden. Deze herhaling laat de kinderen het gedrag eigen maken. Kinderen leren niet om in één les hun emoties te reguleren, maar hebben hier veel oefening voor nodig tijdens en buiten de lessen om. De HiRO lessen leggen de basis voor het positieve klasklimaat, laten kinderen leren van hun fouten en na te denken over hun gedrag. Voor elke waarde wordt ook de tegenhanger hiervan besproken in een les. We willen graag respectvol gedrag zien, maar hoe voelt respectloos gedrag en wat zijn de gevolgen daarvan? Kinderen krijgen hierdoor inzicht in het belang van de lessen en van goed gedrag. 

Leren door te doen

De Belevenslessen van HiRO zitten vol activerende werkvormen die uitnodigen tot plezier en spel. Wij geloven dat kinderen hierdoor de leerstof beter eigen maken, omdat het betekenisvol is voor hen. De vrijheid en speelse vorm van de lessen vraagt ook discipline en beheersing van kinderen. Ze trainen hun vaardigheid om meteen aan de slag te gaan met opdrachten en gefocust te blijven, ook als er plezier wordt gemaakt. Taakinitiatie en doelgerichtheid worden hiermee geoefend. Kinderen zullen tijdens de Belevenslessen van 15 minuten merken dat zij meteen moeten starten, omdat zij anders de opdrachten niet af krijgen. Ze worden dus uitgedaagd om zonder dralen efficiënt aan de slag te gaan. Emotieregulatie wordt ook op actieve wijze aangeboden. Kinderen oefenen bijvoorbeeld bij de waarde beheersing om hun emoties te voelen en uit te drukken. Ze leren tijdens weerbaarheid om te gaan met de emoties van anderen. 

‍

Kinderen worden tijdens de waarden respect en samenwerken bewust gemaakt van het belang van volgehouden aandacht. Ze worden uitgedaagd om ook tijdens actieve opdrachten hun aandacht erbij te houden. We dagen kinderen in de lessen uit om meerdere executieve functies tegelijk in te zetten, door ze een debat te laten voeren over respect waarbij het onderliggende doel is om het debat op respectvolle wijze te laten verlopen. Kinderen moeten zo nadenken over hun mening over het onderwerp, goed luisteren naar anderen en hun eigen mening waar nodig aanpassen. Dit vraagt veel van de aandacht en de doelgerichtheid van kinderen. Deze functies worden voornamelijk geoefend in de waarde discipline en respect. De leerkracht begeleidt de kinderen en zorgt ervoor dat het gewenste gedrag geoefend wordt. Zo kunnen kinderen dit na veel oefenen zelf reguleren, wanneer ze ouder zijn. 

Reflecteren

Metacognitie wordt tijdens de HiRO lessen vaak geoefend, omdat tijdens elke les meermaals gereflecteerd wordt op het eigen denken. We vragen kinderen elke les een stapje terug te doen om zichzelf en de situatie te overzien en te evalueren. Tijdens het reflecteren is er ruimte om te realiseren wat je voelt. Hoe voelde ik me bij deze ervaring, wat deed het met mij? De kinderen leren praten over hun gevoelens en leren deze uiten. Positieve en negatieve gevoelens horen erbij, we leren kinderen in de lessen na te denken over hoe ze ermee om kunnen gaan. Zo ontwikkelen ze hun emotieregulatie. Welk effect had deze reactie op jezelf en anderen en hoe zou je het de volgende keer anders doen? Door deze vragen te stellen leren kinderen contact maken met hun gevoelsleven en leren ze hoe ze hiermee om kunnen gaan. Het reflecteren gebeurt vaak klassikaal, waardoor kinderen ook leren hoe anderen zich voelen. Het vraagt ook concentratie van kinderen om te luisteren naar de ervaring van een ander, hoe luister je op een fijne manier en wat doe je als je wordt afgeleid? Deze vragen staan centraal bij waarden als respect, samenwerken en discipline. 

‍

Inzicht in eigen leerproces

De kinderen werken regelmatig in hun persoonlijke portfolio waarin ze hun voortgang bijhouden en middels verschillende werkbladen werken aan hun doel. Het portfolio helpt de kinderen inzicht te krijgen in hun leerproces en doelgericht te werken. Hiermee trainen ze de executieve functie doelgerichtheid. Kinderen krijgen inzicht in hun eigen capaciteiten en beperkingen en leren hoe ze deze kunnen ontwikkelen, maar ook om te leren accepteren wie ze zijn. Het portfolio is gevuld met een breed scala aan opdrachten die per waarde en jaargroep verschillen. 

Alle HiRO belevenslessen zijn gekoppeld aan leerlingvolgsystemen, hierdoor kunnen leerkrachten snel een passende les vinden voor een specifiek doel. Zo ook voor de executieve functies die aan bod komen in de vragenlijsten van Kindbegrip en IEP. Wanneer een kind moeite heeft met de functie emotie-regulatie, kan de leerkracht door de koppeling snel een les vinden die dit oefent. Middels deze koppeling kan je inspelen op wat jouw klas op dat moment nodig heeft. 

‍

De focus ligt op het impliciet oefenen van executieve functies zoals reactie-inhibitie, emotieregulatie, volgehouden aandacht, taakinitiatie, doelgericht gedrag en flexibiliteit. Deze vaardigheden worden verweven in de verschillende waarden die tijdens de lessen worden besproken, zoals respect, samenwerken en discipline. Door middel van ervarend leren en activerende werkvormen worden kinderen gestimuleerd om hun executieve functies te trainen en te verbeteren. Bovendien biedt HiRO een gestructureerde aanpak met persoonlijke portfolio's en koppelingen naar leerlingvolgsystemen, waardoor zowel kinderen als leerkrachten inzicht krijgen in de voortgang en specifieke behoeften kunnen identificeren en adresseren. Met HiRO leren kinderen niet alleen waarden en sociale vaardigheden, maar ontwikkelen ze ook essentiële executieve functies die hen helpen om succesvol te functioneren in verschillende aspecten van hun leven.

‍

Wil jij meer weten over HiRO? Neem dan contact met ons op.

‍

Geschreven door Anouk Meijer